پیش بینی محققان درباره رفتار «کرونا» در فصل گرم

تسنيم/ متن پيش رو در تسنيم منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست همزمان با گسترش شيوع ويروس «کروناي جديد» (SARR-CoV-2) و بيماري ناشي از آن (کوويد-19) در سراسر دنيا سئوالات و شبهات متعددي درباره رفتار اين ويروس و مقايسه آن با ساير بيماري‌هاي ناشي از گونه‌هاي ديگر اين ويروس پيش کشيده است. يکي از مهم‌ترين پرسش‌ها در اين روزها رفتار کروناي جديد در شرايط آب و هوايي گرم است و گمانه‌زني‌هايي مطرح شده که با شروع فصل بهار و فصل گرما اين ويروس نيز تضعيف شده و به مرور از زندگي مردم دنيا رخت برخواهد بست. ده‌ها ويروس در خانواده‌ کروناويروس‌ها وجود دارند اما فقط 7 گونه آن انسان‌ها را بيمار مي‌کنند. 4 نوع از اين ويروس‌ها در انسان حالت‌هايي شبيه سرماخوردگي‌هاي خفيف ايجاد مي‌کنند و 3 مورد ديگر که گمان مي‌رود از حيوانات به ايران منتقل شده باشند مرگبارتر هستند. کروناي جديد يکي از 3 نوع کروناي مرگبار است و آنچه موجب شکل‌گيري شائبه‌ها درباره از بين رفتن آن در فصل گرم شده مقايسه رفتار آن با ساير ويروس‌هاي اين گونه است. آنفولانزا در شرايط آب و هوايي سرد و خشک شيوع پيدا مي‌کند و به همين سبب هم هست که زمستان در نيمکره شمالي کره زمين فصل آنفولانزا به شمار مي‌رود. آيا کرونا هم مانند آنفولانزا رفتار فصلي خواهد داشت؟ پژوهش‌هاي علمي که تا به حال بر روي کروناي جديد انجام گرفته‌اند به هيچ قطعيتي درباره اينکه سير شيوع کروناي جديد با شروع فصل گرم نزولي خواهد شد، نرسيده‌اند. بسياري از پژوهشگران گفته‌اند براي پيش‌بيني درباره اينکه ابتلا به کروناي جديد با تغيير فصل کاهش پيدا مي‌کند هنوز خيلي زود است. «استوارت وستون» از محققان دانشگاه «مريلند» که فعالانه در حال پژوهش بر روي SARR-CoV-2 است مي‌گويد: «اميدوارم اين ويروس هم رفتار فصلي از خودش نشان دهد، اما دشوار است بتوانيم بفهميم اينطور است يا نه.» بسياري از پزشکان و محققان منتظرند ببينيد با شروع فصل گرم چه تغييراتي در رفتار کروناي جديد ايجاد خواهد شد. اما از طرف ديگر محققاني ديگر از شواهد و داده‌هاي موجود براي طرح فرضيه‌هايي در خصوص اثر گرما بر روي رفتار اين ويروس استفاده کرده‌اند. پژوهش‌هايي که در آنها به مقايسه وضعيت شيوع «کوويد-19» در نقاط گرم‌تر و سردتر کره زمين پرداخته مي‌شود در همين دسته قرار مي‌گيرند. در برخي از تحقيقاتي که در اين باره در دنيا انجام شده اين فرضيه مطرح شده که مناطقي که کرونا در آنها تلفات بيشتري داشته از الگوهاي آب و هوايي مشابهي برخوردار بوده‌اند. به عنوان مثال، گروهي از پژوهشگران دانشگاه مريلند در پژوهش خود به اين نتيجه رسيده‌اند تا تاريخ 5 مارس 2020 (15 اسفندماه) واقع شدن کشورها در شرق و غرب کره زمين، تأثيري بر شيوع معنادار بيماري در ميان اجتماعات نداشته و از آن طرف شمالي و جنوبي بودن الگويي براي پيش‌بيني نسبي نرخ شيوع بيماري در اختيار قرار داده است. نتايج تحقيق اين گروه از پژوهشگران نشان مي‌دهد کانون‌هاي جديد شيوع بيماري (ايران، کره جنوبي، شمال ايتاليا) تقريباً همگي روي مدار 30 تا 50 درجه شمالي کره زمين قرار دارند. محققان گفته‌اند بعد از ظهور غيرمنتظره بيماري در ايران، اين نقشه را تهيه کرده‌اند. از آن زمان به بعد مناطق جديدي که شيوع در جمعيت قابل توجهي داشته‌اند شمال غرب ايالات متحده و فرانسه بوده‌اند (شکل بالا). نکته قابل توجه آنکه در همان بازه زماني، کوويد-19 شيوع قابل‌توجهي در نزديک‌ترين کشورها به مرز شمالي و جنوبي چين نداشته است. همچنين شمار بيماران و فوت‌هاي گزارش‌شده در جنوب شرق آسيا (زير عرض جغرافيايي 30 درجه) نسبت به مناطق معتدل‌تري که در بالا ذکر شد، بسيار کمتر بوده است. بررسي‌ها درباره دما و رطوبت هوا نيز نتايج مشابهي به دست مي‌دهند. پژوهشگران دانشگاه مريلند مي‌گويند بين متوسط دماي هواي شهر «ووهان» در ژانويه 2020 (زمان شيوع بيماري در اين شهر) و دماي ساير نقاط آلوده در فوريه 2020 و همچنين رطوبت آنها شباهت‌هاي شگفت‌آوري وجود دارد. دماي هوا در ايستگاه‌هاي هواشناسي فرودگاه‌ها اين مناطق بين 4 تا 9 درجه سانتي‌گراد و در داخل شهرها به دليل عوامل تأثيرگذار شهري اندکي بالاتر و بين 5 تا 11 درجه بوده است. محققان بر اساس نتايج اين پژوهش، ضمن تأکيد بر اينکه هر گونه پيش‌بيني درازمدت در حال حاضر دشوار است گفته‌اند مي‌توان انتظار داشت که در ماه‌هاي آينده و نزديک شدن تابستان «کوويد-19» در مناطقي که شيوع گسترده‌اي داشته‌ به شدت کاهش يابد. اين مدل همچنين پيش‌بيني کرده با شروع تابستان در نيمکره شمالي کروناي جديد ممکن است در مناطق استوايي شيوع کمي مشابه آنفولانزا داشته باشد و همزمان در نيمکره جنوبي شيوع پيدا کند. يک سناريويي احتمالي ديگر اين است که کوويد-19 در تابستان نتواند خودش را در مناطق استوايي و نيمکره جنوبي حفظ کند (درست مثل اتفاقي که در سال 2003 براي سارس افتاد) و به کل از بين برود. علي‌رغم اين، روند رو به فزوني موارد ابتلا به اين ويروس در نقاط مختلف جهان، اين سناريو را فعلاً بسيار بعيد و دور از انتظار مي‌کند. الگوي دمايي که در پژوهش محققان مريلند به آن اشاره شده را تا حدي مي‌توان با داده‌هاي اعلام‌شده درباره ميزان شيوع کرونا در استان‌هاي مختلف ايران نيز انطباق داد. اين آمارها نشان مي‌دهند شيوع کوويد-19 غالباً در مناطقي از کشورمان که بالاتر از عرض جغرافيايي 30 درجه شمالي واقع‌شده‌اند بيشتر و در مناطق پايين‌تر از آن عرض جغرافيايي کمتر بوده است. با اين حال تقريباً همه محققاني که در حال پژوهش درباره SARR-CoV-2 هستند تأکيد دارند اين ويروس، ويروسي جديد است و هر نوع يافته درباره آن را بايد با نهايت احتياط تفسير کرد. گذشت زمان احتمالاً پاسخ بسياري از معماها و ابهامات درباره رفتار اين ويروس را آشکار خواهد کرد.