ابعاد تکان دهنده خطاهای انسانی در ماجرای هواپیمای اوکراینی

ميزان/ دادستان نظامي استان تهران در ديدار با جمعي از خانواده‌هاي شهداي سانحه هواپيماي اوکرايني و تعدادي از وکلاي آنان به بيان جزيياتي از اين پرونده پرداخت. خطاهاي تاثيرگذار و عمده در ماجراي سقوط هواپيما غلامعباس ترکي در اين ديدار با اعلام اينکه دادسراي نظامي در بررسي‌ها به يک سري از خطا‌ها رسيده است، يکي از خطا‌هاي تاثيرگذار و عمده در اين سانحه را چنين عنوان کرد: سامانه سياري که موشک شليک کرده پس از راه اندازي مجدد به دليل شرايط ميداني، شمال واقعي را دقيق تعيين نمي‌کند و همين اشتباه فاحش موجب مي‌شود که سمت اهداف شناسايي شده توسط سامانه با اختلافي حدود ۱۰۵ درجه توسط اپراتور مشاهده شود و اين خطا، مبناي يک سلسله اشتباهات ديگر قرار مي‌گيرد و در نتيجه سامانه پدافندي دچار اشتباه مي‌شود. دادستان نظامي استان تهران افزود: اين خطاي انساني در تنظيم مختصات موجب مي‌شود، اپراتور سامانه پدافند هوايي، هواپيما را به عنوان هدفي که از ناحيه شمال غربي در حال نزديک شدن به تهران است و محل و سمت حرکت آن، ارتباطي با باند پروازي فرودگاه ندارد، در رادار خود مشاهده کند و خط سير هواپيما با خط سيري که کاربر مشاهده مي‌کرده متفاوت بوده است. وي افزود: کاربر سامانه پدافندي، مشخصات هدف شناسايي شده را به مرکز هماهنگي مربوط اعلام مي‌کند، ولي پاسخي دريافت نمي‌کند و اطلاعات ثبت شده نشان مي‌دهد که پيام سامانه دفاعي با مرکز هماهنگي مبادله نشده و قبل از مبادله پيام و دريافت پاسخ، متأسفانه کاربر اقدام به شليک کرده در حالي‌که اين قطع ارتباط تنها در حد چند ثانيه بود. ترکي ادامه داد: کاربر سوال را مي‌پرسد و منتظر پاسخ نمي‌شود و بر اساس تشخيص خودش، شليک را انجام مي‌دهد و انتشار خبري مبني بر شليک موشک کروز در سامانه ناشي از مشاهدات نور‌هاي پرتاب شونده در مناطق مرزي توسط ديده‌بانان در ساعاتي قبل از وقوع سانحه نيز مزيد بر علت مي‌شود. وي با اشاره به اينکه سامانه‌ها به عنوان واحد‌هاي عملياتي پايين‌دستي، ارتباطي با برج مراقبت نداشته‌اند و صرفا برابر دستورالعمل‌ها بايد براي تشخيص اهداف مشکوک از مرکز بالادستي استعلام و کسب تکليف مي‌کردند، گفت: در سانحه هواپيماي اوکرايني، هيچ دستوري مبني بر شليک از سوي شبکه به سامانه‌هاي پايين دستي صادر نشده و در زمان وقوع سانحه، وضعيت سامانه‌هاي پدافندي تحت مقررات «آتش محدود» بوده نه آتش به اختيار، بنابراين صرفا بايد با اخذ مجوز از شبکه، شليک صورت مي‌گرفت. ترکي با اشاره به اينکه تشخيص نهايي متخاصم بودن هدف با شبکه است نه سامانه گفت: خطاي فاحشي که اينجا اتفاق افتاد اين بود که سامانه بدون اخذ اجازه از شبکه، اقدام به شليک کرد. وي با اشاره به اينکه طبق نظرات کارشناسان و نتايج بررسي اوليه هيئت قضايي، سامانه پدافندي به صورت فابريک فاقد دوربين ديد در شب و سامانه تشخيص دوست از دشمن است، گفت: اپراتور اين سامانه وقتي هدفي را به عنوان هدف تهديد کننده شناسايي کند بايد به مراکز بالادستي خودش که همان شبکه پدافندي است اعلام نمايد و پس از دستور شبکه اقدام کند. وي با بيان اينکه دو موشک توسط سامانه پدافندي شليک شده و بررسي کارشناسان حاکي است که يکي از اين موشک‌ها تاثيري بر روي هواپيما نداشته و موشک ديگر در نزديکي هواپيما منفجر شده، گفت: ۲۶ ثانيه فاصله شليک‌هاي اول و دوم بوده، ولي متاسفانه در اين فاصله زماني هم، کاربر براي شليک دوم از شبکه کسب مجوز نمي‌کند. دادستان نظامي استان تهران با تاکيد بر اينکه يک خطا گاهي يک فاجعه غيرقابل جبراني را رقم مي‌زند، اظهار داشت: اعتقاد کارشناسان اين است که اگر کاربر سامانه احتياط لازم را انجام مي‌داد و از تجربه اش استفاده مي‌کرد، اين سانحه قابل پيشگيري بود. وي خاطر نشان کرد: افرادي که مجموعه اين خطا‌ها را مرتکب شدند کساني هستند که بازداشت شدند. ترکي با اعلام اينکه براي بدست آوردن يافته‌هاي جديدتر از سانحه هواپيماي اوکرايني، ۲۳ کارشناس نظامي در ۷ حوزه با دادسراي نظامي تهران همکاري مي‌کنند، افزود: بخشي از اين گروه‌ها نظريات خودشان را اعلام کردند و هنوز بخش‌هايي از گزارش‌ها باقيمانده است. بازخواني جعبه‌هاي سياه دادستان نظامي تهران همچنين درباره بازخواني جعبه‌هاي سياه گفت: جعبه‌هاي سياه در اثر سانحه آسيب فيزيکي ديده و بازخواني آن‌ها پيچيدگي فني خاص خود را دارد. وي با اشاره به اينکه جعبه‌هاي سياه با نظارت دادسراي نظامي در محلي پلمب و طبق استاندارد‌هاي ايکائو توسط سازمان هواپيمايي کشوري نگهداري شد، گفت: از نظر مقررات ايکائو بايد کشور بررسي کننده سانحه با حضور کشور‌هاي ذي‌نفع، جعبه سياه را بازخواني کند که براي بازخواني، تمامي اشخاص ذي‌ربط شامل نهاد بررسي سانحه، مقامات قضايي مرتبط، نمايندگان ساير کشور‌ها و نمايندگان ايکائو حضور خواهند داشت. ترکي افزود: از آمريکا به عنوان کشور سازنده هواپيما، اوکراين به لحاظ مالکيت هواپيما و کانادا، سوئد و افغانستان به لحاظ اتباعي که داشتند دعوت به همکاري کرديم و جعبه سياه اين مدل از هواپيما تا الان سابقه بازخواني نداشته است و لابراتور‌هاي داخلي نيازمند يک مبدل بودند تا بتوانند اطلاعات جعبه سياه را بازخواني کنند که آمريکايي‌ها با اين موضوع مخالفت کردند و تجهيزات لازم براي بازخواني را در اختيار ما قرار ندادند در حالي که بازخواني مطابق مقررات با حضور همه طرف‌هاي ذي‌نفع انجام مي‌شود. پاسخ به ادعا‌هاي مطرح شده درباره تأخير در ارسال جعبه‌هاي سياه دادستان نظامي استان تهران در خصوص ادعا‌هاي مطرح شده درباره تأخير در ارسال جعبه‌هاي سياه گفت: بعد از برگزاري چندين جلسه، در پايان سال گذشته مقرر شد که جعبه‌هاي سياه را به لابراتور مجهز در خارج از کشور ارسال کنيم و دقيقا با همه‌گيري ويروس کرونا در سراسر جهان مقارن شد و طرف خارجي اعلام کرد که لابراتور‌هاي ما امکان پذيرش جعبه سياه را تا زمان فروکش کردن ويروس کرونا ندارند. وي افزود: سازمان هواپيمايي کشوري هم طي نامه‌اي به ايکائو کتبا اعلام کرد که آمادگي ارسال جعبه‌هاي سياه به خارج از کشور را دارد. دادستان نظامي استان تهران با اعلام اينکه کشور اوکراين به عنوان مالک هواپيما اصرار داشت که جعبه‌هاي سياه هواپيما براي بازخواني، به آن کشور فرستاده شود، گفت: آمريکا و کانادا به عنوان کشور‌هاي ذي‌نفع، در مورد توانايي و امکانات فني لابراتور‌هاي اوکراين در بازخواني اطلاعات جعبه‌هاي سياه ابراز ترديد کردند. وي افزود: در حال حاضر و بعد از فروکش کردن نسبي بيماري کوويد ۱۹، لابراتور‌هاي فرانسه براي دريافت جعبه‌هاي سياه اعلام پذيرش و آمادگي کردند که با تشخيص سازمان هواپيمايي کشوري به اين کشور ارسال شد. شکايت خانواده‌هاي ۸۰ نفر از شهداي سانحه وي با بيان اينکه تاکنون خانواده‌هاي معظم ۸۰ نفر از شهداي سانحه شکايات خود را مطرح کرده اند، گفت: با همکاري ستاد حقوق بشر قوه قضائيه، مرکز امور مشاوران و وکلاي حقوقي قوه قضاييه و کانون وکلا اقداماتي جهت تعيين وکيل معاضدتي براي خانواده‌هاي شهدا انجام شده است. ترکي با اعلام اينکه تاکنون فرآيند اداري تشکيل پرونده براي ۲۸ خانواده در بنياد شهيد به طور کامل طي شده است، گفت: بنياد شهيد که نماينده آن در جلسه حضور دارد اعلام آمادگي نموده که با مراجعه ساير خانواده‌هاي معظم مراحل اداري تشکيل پرونده را تسريع ببخشد لذا خانواده‌هاي باقيمانده مي‌توانند با دريافت معرفي نامه از دادسراي نظامي راساً يا از طريق وکلاي خود با مراجعه به بنياد شهيد اقدامات اداري را پيگيري نمايند. دادستان نظامي استان تهران در باره جبران خسارت اين سانحه گفت: جلساتي با شوراي عالي امنيت ملي و معاونت حقوقي رياست جمهوري داشتيم و بحث جبران خسارت‌ها را پيگيري کرديم و برابر تصميمات مقامات صالح، پرداخت خسارات و غرامات براساس نرخ بين‌المللي خواهد بود و به صورت يکسان در صورت تکميل مستندات حقوقي، ترجيحاً زودتر از زمان برگزاري دادگاه سانحه هوايي پرداخت خواهد شد. وي افزود: براساس توافقنامه همکاري‌هاي قضايي مصوب ۸۳ طي نيابتي که به اوکراين داديم، از آن‌ها خواستيم که اسناد بيمه‌اي هواپيما و برخي مستندات قانوني لازم را براي ما بفرستند و معاونت بين الملل قوه قضائيه اين موضوع را به طور مستمر از دولت دنبال مي‌کند. ترکي با اشاره به اينکه اوکراين هنوز به نيابت مرجع قضايي پاسخ کامل نداده و اسناد و مستندات لازم را ارسال نکرده است، تصريح کرد: اين در حالي است که در همين رابطه چند نيابت قضايي از اوکراين دريافت کرديم که ضمن تاکيد بر صلاحيت انحصاري کشورمان در رسيدگي به ابعاد سانحه برابر مقررات بين‌المللي و داخلي، به جهت همکاري‌هاي حقوقي- قضايي در سه مرحله پاسخ‌هاي لازم به مقامات قضايي اوکراين داده شده است. دادستان نظامي استان تهران با اشاره به اينکه به رغم پيچيدگي‌هاي فني و حقوقي پرونده، تسريع در رسيدگي و دقت و اتقان توامان مورد تاکيد رئيس قوه قضائيه، دادستان کل کشور و رئيس سازمان قضايي نيرو‌هاي مسلح است، گفت: تلاش مي‌کنيم ضمن حفظ استقلال قضايي با تعامل سازنده با همه مراجع مسئول، تحقيقات قضايي و استيفاي کامل حقوق بازماندگان سانحه را جدي و شفاف و با رعايت اصول دادرسي منصفانه دنبال و تکميل نماييم و در نهايت صدور رأي نهايي با دادگاه نظامي تهران است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar